ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΘΑΝΟ ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟ

Συνέντευξη με τον Θάνο ΜικρούτσSynenteyxi me ton Thano Mikroutsiko - Mathites Neolaias Synaspismou Chiou

Ένας από τους κορυφαίους Έλληνες συνθέτες, ο Θάνος Μικρούτσικος, έδωσε στις 18 του Μάρτη μία ανεπανάληπτη συναυλία στο κατάμεστο Ομήρειο. Αφιερωμένος στο πολιτικό τραγούδι, ένας καλλιτέχνης διεθνούς βεληνεκούς… Αποφασίσαμε λοιπόν, να ρωτήσουμε τη γνώμη του για τα θέματα που απασχολούν την ελληνική επικαιρότητα, και όχι μόνο…

Τη συνέντευξη πήραν οι μαθητές Διονύσης Κοντοποδιάς και Παντελής Χαρίτος-Φραγκάκης.

~Αποτελείτε έναν από τους κατ’ εξοχήν Έλληνες μουσικοσυνθέτες που έχετε αφιερωθεί στο πολιτικό τραγούδι. Τι θέλετε να εκφράσετε με το πολιτικό τραγούδι, ποια μηνύματα να περάσετε στον κόσμο; Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με το είδος αυτό;

Αυτό αφορά κυρίως μια παλιότερη περίοδο, εκεί στη δεκαετία του ΄70, αν και οπωσδήποτε και μέχρι σήμερα στο έργο μου υπάρχουν κατά περιόδους τραγούδια κυρίως με έντονο πολιτικό στοιχείο. Αλλά βέβαια η πολλή δουλειά σε αυτόν τον τομέα έχει γίνει σε παλιότερη περίοδο. Πιστεύω ότι ένας καλλιτέχνης νομιμοποιείται να γράφει για όσα τον καίνε. Δεν υπάρχει κανένα θέμα απαγορευμένο. Αν σε κάποια φάση της ζωής σου σε καίει η μοναξιά, σε καίει ο έρωτας, σε καίει το ταξίδι ή ο πολιτικός αγώνας μπορείς να γράψεις για εκείνο που σε καίει. Το μέγα ζήτημα είναι πως θα γράψεις. Θα γράψεις με έναν τρόπο επιφανειακό, με έναν τρόπο επιδερμικό, θα γράψεις με έναν τρόπο τυποποιημένο; Εκεί είναι το μεγάλο στοίχημα για τον καλλιτέχνη, πώς ότι γράψει πρέπει να το γράψει με έναν πρωτότυπο τρόπο, η φόρμα του να είναι πάντα νέα και πρωτότυπη, να μην είναι τυποποιημένη. Θεωρώ μετά από τόσα χρόνια, και όπως λένε όλοι, ότι εγώ κινήθηκα σε αυτή την κατηγορία πραγμάτων, δηλαδή έγραψα πάντα για ότι με έκαιγε, και άρα έγραψα και αυτό που λέτε πολιτικό τραγούδι, αλλά προσπάθησα πάντοτε και νομίζω πέτυχα σε πολλές περιπτώσεις η φόρμα μου να είναι καινούρια. Την εποχή της δεκαετίας του ’70 κυριαρχούσε ένα τραγούδι πολιτικό μεν, αλλά πολύ τυποποιημένο. Ήταν σαν εμβατήριο, σαν πιο λαϊκό τραγούδι, με ζεϊμπέκικο, χασάπικο κ.τ.λ. Εγώ μπήκα σε αυτή τη διαδικασία με ένα εντελώς καινούριο ήχο. Αναφέρομαι στα πολιτικά τραγούδια σε ποίηση Ναζίν Χικμέτ και Βολφ Μπίρμαν, το 1975 στη Κατάντα για τη Μακρόνησο σε ποίηση του Γιάννη Ρίτσου, στη μουσική πράξη στο Μπρεχτ το 1978, όπου αν δείτε και εσείς τώρα αυτή τη δουλειά θα παρατηρήσετε ότι είναι μια δουλειά 50 λεπτών με δύο κλαρινέτα, δύο φωνές και πιάνο, κάτι που δεν ήταν απλά σπάνιο για το ελληνικό τραγούδι τότε, αλλά ακόμα και σήμερα. Τι θέλω τώρα να εκφράσω… Σαν πρόσωπο, το οποίο κινούμαι μέσα στην κοινωνία, θέλω να εκφραστώ ενάντια στην καταπίεση, θέλω να εκφραστώ ενάντια σε αυτά που θεωρώ, ότι αποτελούν μία βαρβαρότητα, δεν μου αρέσει αυτή η κοινωνία που παράγει συνεχώς μια αδικία και την παράγει κυρίως ενάντια στους νέους ανθρώπους. Οι νέοι μεγαλώνετε σε ένα περιβάλλον πολύ σκληρό, σε ένα περιβάλλον, που πλην ελαχίστων εξαιρέσεων το σχολείο λειτουργεί με άχρηστες γνώσεις και είναι πολύ καταπιεστικό και μόλις τελειώνετε το σχολείο και μπαίνετε μέσα στην παραγωγή, μπαίνετε με άθλιους όρους –το 30% των νέων ανθρώπων είναι άνεργοι και άλλο ένα 20% ζει σε συνθήκες άθλιες, είναι η περίφημη γενιά των 700 ευρώ. Συνεπώς, σας έχουμε δώσει μία κοινωνία η οποία είναι εντελώς άδικη και η οποία παράγει μια βαρβαρότητα και μία συνεχή αδικία. Ενάντια σε αυτή την κοινωνία διαμαρτύρομαι και με τη δουλειά μου. Απλώς, θα ξανατονίσω ότι προσέχω πάντα ο τρόπος που εκφράζομαι μουσικά, να είναι νέος, πρωτότυπος και να δίνει θέση στο απρόβλεπτο.

~Πώς κατανοείτε τα γεγονότα του περασμένου Δεκέμβρη; Τι πιστεύετε για την πρωτοφανή εξέγερση της νεολαίας και την εν ψυχρώ δολοφονία του δεκαπεντάχρονου Αλέξη Γρηγορόπουλου;

Tο έχω δηλώσει από την πρώτη στιγμή και από την πρώτη στιγμή βρέθηκα δίπλα στους νέους. Όταν συνέβησαν αυτά τα γεγονότα βγήκα και εγώ στο δρόμο και στήριξα την εξέγερση των νέων ανθρώπων με όσο μεγαλύτερη φωνή μπορούσα να βγάλω και δημοσίως και στην τηλεόραση και στα ραδιόφωνα και στις εφημερίδες, διότι θεωρώ πρώτα από όλα, ότι η δολοφονία ήταν ένα πάρα πολύ άγριο πράγμα, αλλά δεν ήταν η αιτία για τον ξεσηκωμό των νέων, ήταν η αφορμή. Η αιτία ήταν αυτά, που σας προανέφερα. Αισθάνομαι ότι ήταν σαν να έχουμε ένα μπουκάλι γεμάτο ατμό και με τη δολοφονία να έφυγε το πώμα και να βγήκε όλη αυτή η αντίδραση των νέων ανθρώπων. Και μάλιστα εγώ κατηγόρησα πάρα πολλούς, και τις τηλεοράσεις κυρίως, που επί της ουσίας πρόβαλαν εκείνο το κομμάτι της εξέγερσης που αφορούσε τα σπασίματα, αυτό το κομμάτι που βεβαίως δεν το συμμερίζομαι, αλλά σε μία αυθόρμητη εξέγερση μπορεί να συμβούν μία σειρά πράγματα, τα οποία όμως δεν αποτελούσαν την κύρια πλευρά της ιστορίας αυτής. Η κύρια πλευρά της ιστορίας αυτής ήταν η εξέγερση των νέων, την οποία όχι απλώς υποστηρίζω με όλες μου τις δυνάμεις, αλλά και τη θεωρώ το πιο φωτεινό σημάδι της τελευταίας δεκαετίας και πιστεύω ότι στο μέλλον τα πράγματα θα είναι πολύ διαφορετικά, διότι το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω.

~Παρατηρούμε τον τελευταίο καιρό στο όνομα της κοινωνικής ασφάλειας μία συνεχή ποινικοποίηση της δημόσιας ζωής. Πώς κρίνεται τα μέτρα, που υιοθετεί η κυβέρνηση για την καταστολή των διαδηλώσεων και των κοινωνικών αγώνων μαθητών, φοιτητών και εργαζομένων;

Επιεικώς απαράδεκτα! Μας γυρίζουν πάρα πολύ πίσω και είναι μέτρα που πρέπει να αντιπαλέψουμε να μην γίνουν, διότι αυτά είναι και προσχηματικά. Για εμένα το θέμα των κουκουλοφόρων είναι και λίγο ύποπτο σε ορισμένες περιπτώσεις. Θυμάμαι είδα στην τηλεόραση κάποιους κουκουλοφόρους να ξεπηδάνε μέσα από τις γραμμές της αστυνομίας, χωρίς να θέλω να πω ότι όλοι οι κουκουλοφόροι είναι άνθρωποι της αστυνομίας. Θεωρώ όμως ότι αυτά τα μέτρα είναι από αστεία έως πολύ αντιδραστικά, διότι επί της ουσίας μας γυρίζουν σε μέτρα (το περίφημο ιδιώνυμο) τα οποία συνέβαιναν 30 και 40 χρόνια πριν, ακόμα και πριν τη δικτατορία στη δεκαετία του ’60. Είναι μέτρα που κάνουν την κοινωνία, εκμεταλλευόμενοι το φόβο των ανθρώπων, επί της ουσίας πολύ αντιδραστική, διότι αυτή η παρακολούθηση μέσα από τις κάμερες –αυτά είπε η Μπακογιάννη- σημαίνει ότι γίνεται ένας πολύ μεγάλος περιορισμός των ατομικών ελευθεριών. Άλλωστε, η πραγματικότητα έδειξε ότι μετά την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους το 2001 στη Νέα Υόρκη, έγινε το Γκουαντάναμο από τον Μπους. Αυτό δεν τους «βοήθησε» στο να λιγοστεύσει η διεθνής τρομοκρατία. Άρα λοιπόν εκτός από αντιδραστικά μέτρα, είναι και μέτρα που ούτε καν βοηθούν στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, στο όνομα της οποίας καταπολέμησης αυτοί παίρνουν αυτά τα μέτρα. Είναι αντιδραστικά και οφείλουμε όλοι οι πολίτες να εναντιωθούμε στην αντίληψη αυτή της κυβέρνησης.

~Όπως προαναφέρατε, ειδικά τα μεγάλα ΜΜΕ προσφέρουν μοναχά επιλεκτική ενημέρωση. Παραδείγματος χάριν, παρακολουθήσαμε συζητήσεις επί συζητήσεων για τα πρόσφατα γεγονότα στο Κολωνάκι, ενώ η χειροβομβίδα στο Στέκι των Μεταναστών, που θα μπορούσε να έχει στοιχίσει τη ζωή σε πολλούς ανθρώπους, δεν πέρασε ούτε στα ψιλά των δελτίων ειδήσεων.

Για μένα αυτό είναι αυτονόητο, ότι έτσι κάνουν τα ΜΜΕ και ιδιαίτερα οι μεγάλες τηλεοράσεις, γιατί γνωρίζω το ρόλο αυτών των μέσων. Ο ρόλος αυτών των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, και κυρίως των τηλεοράσεων, εδώ και 20 τουλάχιστον χρόνια είναι πάρα πολύ συγκεκριμένος. Βοηθάνε στη διατήρηση του καπιταλιστικού συστήματος, το οποίο ισχύει στη χώρα μας. Αλλά θα σας πω ένα παράδειγμα. Η κάμερα δεν είναι αθώο εργαλείο. Είναι ιδεολογικό εργαλείο. Αν σε αυτό το τραπέζι που μου παίρνετε τώρα συνέντευξη ήτανε τέσσερα ωραία τριαντάφυλλα, ήτανε υπολείμματα φαγητού, τασάκι με πολλές βρωμιές και ερχόταν μία κάμερα και έπαιρνε όλο το τραπέζι, τότε, ναι, η κάμερα αυτή θα είχε μία αντικειμενικότητα. Εάν η κάμερα θέλει να δείξει κάτι άλλο, θα πάρει μόνο τη βρωμιά ή αν θέλει να εξωραΐσει θα πάρει μόνο τα τριαντάφυλλα. Συνεπώς, οι τηλεοράσεις αυτές, όταν γίνανε τα γεγονότα του Δεκεμβρίου, δείξανε 10% την εξέγερση των νέων ανθρώπων και τα παιδιά που πηγαίνανε και δίνανε τριαντάφυλλα στους αστυνομικούς και 90% μία τζαμαρία σπασμένη. Δηλαδή, κάνανε το δευτερεύον κύριο και το κύριο δευτερεύον. Αυτός είναι ο ρόλος τους. Στηρίζουν μία κατάσταση και θέλουν η κατάσταση αυτή να γίνει ακόμα σκληρότερη και παίζουν με τον φόβο των μεγαλύτερων ανθρώπων, των επιχειρηματιών, των καταστηματαρχών, που έχουν φοβηθεί από όλη αυτή την κατάσταση και ευνοεί τα μέτρα αυτά που θέλει να πάρει η κυβέρνηση.

~Ποια θα έπρεπε να είναι η στάση του καλλιτεχνικού κόσμου απέναντι στα κοινωνικά ζητήματα και ποια θα μπορούσε να είναι η συμβολή του στους κοινωνικούς αγώνες;

Υπάρχει ένα ζήτημα στη χώρα μας, σχετικά με τα κοινωνικά κινήματα, με τα κόμματα της αριστεράς. Νομίζω πως δεν βρίσκονται σε ένα επίπεδο ανάπτυξης, που θα μπορούσε να αντιταχθεί επιτυχώς σε όλη αυτή την κατάσταση, έτσι ώστε και το καλλιτεχνικό δυναμικό να ενταχθεί εκεί. Γιατί δεν μπορείς να περιμένεις μόνο τα πράγματα να είναι κατά κάποιο τρόπο σε μία ηρεμία ή να μην υπάρχει ας πούμε μία συνεχής επαγρύπνηση από πολιτικά κόμματα και να περιμένεις από κάποιο καλλιτέχνη να αλλάξει την κατάσταση. Παρ’ όλα ταύτα, οφείλω να σας πω ότι υπάρχουν καλλιτέχνες, οι οποίοι αντιτάσσονται. Θα σας πάω λίγο παλιότερα, το 1999, όταν έγινε η ιστορία του Οτσαλάν και η ιστορία του βομβαρδισμού της Γιουγκοσλαβίας. Αυτοί, οι οποίοι κινήθηκαν πρώτοι, ήμασταν 30 καλλιτέχνες, οι οποίοι φτιάξαμε την πρώτη του Μάρτη, δημιουργήσαμε μία εκδήλωση στο Σύνταγμα με 150.000 άτομα που ήταν πρωτοφανές για τη δεκαετία του ’90 και ποτέ δεν είχε γίνει μία τέτοια εκδήλωση με τόσο κόσμο και μετά μία καθιστική διαμαρτυρία έξω από την πρεσβεία των ΗΠΑ στη Βασιλίσσης Σοφίας με 60.000 που μείναμε μέχρι το πρωί. Πιστεύω λοιπόν ότι ένας συνειδητοποιημένος καλλιτέχνης, τουλάχιστον μιλάω για τον εαυτό μου, πρέπει να βρίσκεται συνεχώς σε εγρήγορση, ακόμα και εάν είναι μειοψηφία, και να βάζει την φωνή του υπέρ όλων αυτών που είπαμε και εναντίον επίσης αυτών που είπαμε. Νομίζω πάντως πως υπάρχουν καλλιτέχνες, οφείλω να το πω, και στη νεότερη γενιά που βρισκόμαστε στην πρώτη γραμμή. Αλλά το μέγα στοίχημα εδώ είναι κατά πόσο θα μπορέσει να υπάρξει μία κοινωνική αντίδραση γενικότερη και τα κόμματα της αριστεράς να αφήσουν λίγο της αγκυλώσεις τους και να βγούνε ακόμα πιο μπροστά σε καθημερινή βάση ενάντια σε αυτά τα φαινόμενα.

~Υπάρχουν δείγματα ποιοτικής και αντι-εμπορευματικής συμπεριφοράς στη σύγχρονη μουσική σκηνή;

Ναι, υπάρχουνε. Δεν έχει σημασία πως λειτουργούν τα πράγματα, γιατί η λειτουργία των πραγμάτων καθορίζεται από τα ΜΜΕ, και κυρίως προσδιορίζεται από τις μεγάλες τηλεοράσεις. Θα σας πω ορισμένα παραδείγματα… Στο χώρο που εκπροσωπώ εγώ, πέραν της γενιάς μου, γιατί η γενιά μου έχει μεγαλώσει, εγώ γεννήθηκα το ’47, είμαι 62 χρονών. Μιλάω για την αμέσως επόμενη γενιά, την γενιά που ξεκινάει τη δεκαετία του ’80 με το Χάρη και τον Πάνο Κατσιμίχα, το Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, το Νίκο Πορτοκάλογλου, το Διονύση Τσακνή, το Σωκράτη Μάλαμα, μετά τη δεκαετία του ’90 με τον Ορφέα Περίδη, το Χρήστο Θηβαίο, το Μίλτο Πασχαλίδη, τον Αλκίνοο Ιωανίδη, το Φοίβο Δεληβοριά… Ο κατάλογος είναι ακόμα ευρύτερος με συγκροτήματα, όπως είναι τα Υπόγεια Ρεύματα, τα Ξύλινα Σπαθιά, τα Διάφανα Κρίνα κ.τ.λ. μέχρι το 2000, μέχρι τους νεότερους. Αυτοί όλοι που σας ανέφερα, και άλλοι πολλοί που δεν είπα - και να με συγχωρήσουνε - αποτελούμε μαζί με τη δική μου γενιά και με την ακόμα παλιότερη (Χατζιδάκις, Θεοδωράκης κ.τ.λ.) μία μεγάλη αλυσίδα, με μεγαλύτερους ή μικρότερους κρίκους, που εδώ και 50 με 60 χρόνια δημιουργεί ένα τραγούδι που ακουμπάει στην ελληνική κουλτούρα. Αυτό το τραγούδι συνεχίζει να υπάρχει και συνεχίζει να συγκινεί αρκετά μεγάλο ποσοστό του ελληνικού πληθυσμού είτε είναι εξηντάρηδες, είτε είναι σαραντάρηδες, είτε είναι και εικοσάρηδες. Όμως, γίνεται το εξής… Είδατε χθες έκανα μια συναυλία με ένα γεμάτο θέατρο και γεμάτα θέατρα έχω όταν παίζω σε όλα τα μέρη της Ελλάδας. Τα ονόματα που σας είπα κάνουν συνεχώς δεκάδες ή και εκατοντάδες συναυλίες γεμάτες. Υπάρχει ένα κοινό, το οποίο παρακολουθεί είτε είναι 20άρηδες, είτε είναι 40άρηδες, είτε 60άρηδες. Αν ανοίξεις, όμως, μία τηλεόραση θα δεις κάτι από αυτούς, που σας προανέφερα; Θα δεις το Ρουβά, θα δεις την Καλομοίρα, θα δεις παλιότερα τη Βίσση, τη Βανδή… Αυτό το κομμάτι. Εάν, δηλαδή κάποιος ερχότανε από τη Γαλλία και ήθελε να κάνει μία εκτίμηση του τι μουσική ακούνε οι νεοέλληνες και άνοιγε την τηλεόραση για να κάνει αυτή την εκτίμηση, θα έβλεπε ότι ένα κομμάτι, αυτό των ευτελών καλλιτεχνών, των τυποποιημένων, παιζόταν 2500 φορές και ένα κομμάτι της «από εδώ» μεριάς, της δικιάς μας 0 έως 2. Θα έλεγε λοιπόν: «’Άρα ο ελληνικός λαός ακούει κατά 99% αυτούς και κατά 1% τους άλλους, το οποίο είναι ψευδές. Δημιουργείται, δηλαδή μία πλαστή πραγματικότητα. Έτσι, λοιπόν εγώ θεωρώ ότι βεβαίως και συνεχίζει και υπάρχει αυτή η μουσική, βεβαίως και γράφεται εξαιρετική μουσική, αλλά η λειτουργία των πραγμάτων είναι διαφορετική. Γι’ αυτό το λόγο προτείνω τα νέα παιδιά να γυρίσουν την πλάτη στην τηλεόραση και σε αυτού του είδους τα ΜΜΕ και να ακολουθήσουν αυτό το κομμάτι των καλλιτεχνών που τους εκφράζει. Εξάλλου το πρόβλημα δεν είναι πλειοψηφικό. Το πρόβλημα είναι κατά πόσο μπορούμε όλοι μας, και τα νέα παιδιά και οι μεγαλύτεροι, να δημιουργήσουμε με την δουλειά μας, όποια και εάν είναι αυτή, μία νησίδα αναπνοής, στην οποία να μπορούμε να αναπνέουμε ελεύθερα και σιγά σιγά, εάν μπορεί να βρεθεί ο ένας κοντά στον άλλο, τότε το ποτάμι από ποταμάκι μπορεί να ανοίξει τις κοίτες του, να μεγαλώσει και όλοι αυτοί οι παραπόταμοι να ενωθούν σε ένα μεγάλο ποταμό.

~Με πρόσχημα την οικονομική κρίση, παρατηρούμε σήμερα μία συνεχή υποχρηματοδότηση της παιδείας. Πιστεύετε ότι υπό αυτές τις συνθήκες μπορεί ο πολιτισμός και η κουλτούρα να εμφυσηθεί στα νέα παιδιά μέσα από το σχολείο;

Όχι. Είμαι κάθετος. Ποτέ! Και μην παρασυρθούμε από το ότι υπάρχουν κάποιοι φωτισμένοι δάσκαλοι και δημιουργούνται κάποιες εξαιρέσεις. Σας απαντώ συνολικά. Βεβαίως όχι. Γι’ αυτό , όπως προανέφερα, ένα βασικό πράγμα είναι αυτό το καταπιεστικό σχολείο με τις άχρηστες γνώσεις, την καθόλου σύγχρονη πραγματικότητα από πλευράς υποδομών, λόγω της υποχρηματοδότησης. Συνεπώς, το σχολείο γίνεται ένας καταπιεστικός μηχανισμός που ελάχιστα προσφέρει ως μέσος όρος. Ξαναλέγω, υπάρχουν κάποιοι φωτισμένοι δάσκαλοι – και ευτυχώς που υπάρχουν – και μπορούν να δημιουργούν ορισμένα πράγματα. Όμως αυτό δεν αρκεί.

~Σε μερικές μέρες είναι η επέτειος της 25ης Μαρτίου. Πιστεύετε ότι οι παρελάσεις, ως μιλιταριστικό κατάλοιπο, έχουν σχέση με τους απελευθερωτικούς και ταξικούς αγώνες του ελληνικού λαού;

Όχι, αυτό είναι εύκολο. Δεν έχουν! Και αυτές είναι κατάλοιπο μίας περιόδου της ελληνικής κοινωνίας, όπου τα πράγματα ήταν πολύ πιο αντιδραστικά, δηλαδή μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έγινε ο εμφύλιος. Ακριβώς αυτή η ιστορία των παρελάσεων κυρίως ανδρώθηκε την δεκαετία του ΄50, όπου ο στρατός αποτελούσε ένα κομμάτι βασικό για την ελληνική κοινωνία, εξού και η ελληνική δικτατορία από το στρατό το 1967. Είναι κατάλοιπα, από τα οποία θα έπρεπε μία σύγχρονη κοινωνία να απεξαρτηθεί. Φαίνεται λίγο δύσκολο λόγω της γειτνίασης με την Τουρκία, να μπορεί κάποιος να το προτείνει, αλλά η αλήθεια είναι ότι σε μία κοινωνία του εικοστού πρώτου αιώνα, νομίζω, αυτό το πράγμα δεν εξυπηρετεί σε τίποτα. Βέβαια, ούτε παράγει τώρα αντιδραστικά πράγματα, γιατί ένα πολύ μεγάλο ποσοστό τους ΄χει γυρίσει την πλάτη. Στη δεκαετία του ’50 δεν γύριζαν την πλάτη. Ήταν μία λειτουργία που βοηθούσε την άρχουσα τάξη σε αυτή την κοινωνία. Σήμερα είναι και λίγο γραφικό. Πάντως σε κάθε περίπτωση θα έπρεπε να πάψουν να γίνονται αυτά τα πράγματα.

~Από τον Οκτώβρη του 1993 διατελέσατε αναπληρωτής και στη συνέχεια υπουργός Πολιτισμού επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ. Ένα πρόσωπο με τη δική σας ιστορία και πορεία, τι σκέφτηκε και αποφάσισε να μετέχει στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ; Η απόφαση σας αυτή και η πολιτική που ακολουθήσατε πιστεύετε ότι είχε αποτελέσματα;

Κατ’ αρχήν, ήμουνα στην κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου και το λέω αυτό, διότι θεωρώ τον Ανδρέα Παπανδρέου έναν πολύ σοβαρό πολιτικό, ο οποίος ότι και να του καταμαρτυρήσεις συνολικά, εγώ τουλάχιστον έχω να πω πολύ θετικά πράγματα για μία συγκεκριμένη περίοδο από τη δικτατορία έως το 1985. Το δεύτερο, που θέλω να πω είναι ότι δέχτηκα να συμμετάσχω στην κυβέρνηση ως υπουργός και όχι ως βουλευτής, (γιατί μου προτάθηκε να γίνω και βουλευτής, αλλά ήμουν αρνητικός, έγινα μόνο υπουργός Πολιτισμού), γιατί με ενδιέφερε στον πολιτισμό να δημιουργήσω κυρίως στην ελληνική περιφέρεια θεσμούς και υποδομές, γιατί θεωρώ ότι ο πολιτισμός είναι το χνάρι του ανθρώπου πάνω ση Γη και ότι ο πολιτισμός βοηθάει πάρα πολύ, όπως και η παιδεία, σε μία καλύτερη κοινωνία. Κάνει τους ανθρώπους πιο κριτικούς για να μπορέσουν να αλλάξουν την κοινωνία. Αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο και ανέλαβα. Οφείλω να πω ότι στη δεύτερη φάση της υπουργείας μου τα πράγματα, όσων αφορά αυτό τον τομέα, πήγαν καλά. Θεωρώ ότι είχε αποτελέσματα την εποχή που ήμουνα υπουργός και ακόμα και τώρα αν ρωτήσεις σοβαρούς καλλιτέχνες του χορού, σοβαρούς λογοτέχνες, σοβαρούς καλλιτέχνες της μουσικής θα σου πουν ότι εκείνη την περίοδο επιχειρήθηκαν και μεθοδολογικά και πρακτικά μία σειρά ζητήματα που αφορούσε τους θεσμούς πολιτισμού. Εν τούτοις, η μετέπειτα κατάσταση στο υπουργείο Πολιτισμού από το 1996 και κυρίως η τελευταία πενταετία ήταν τόσο καταστροφική, που πραχτικά κατέστρεψε και μία σειρά από πράγματα που είχαν γίνει εκείνη την περίοδο. Αυτός άλλωστε είναι και ένας βασικός λόγος, για τον οποίο δεν θα ξανάκανα το ίδιο εγχείρημα.

~Πείτε μας δύο λόγια για τη μούσα σας, τη Μαρία Δημητριάδη.

Με ρωτάτε μετά το θάνατο της και σας λέω, ότι εάν με ρωτούσατε πριν 4-5 χρόνια (δεν το λέω τώρα επειδή πέθανε και δεν είναι πια μαζί μας και κάτι που φεύγει οριστικά έχουμε την τάση εμείς οι άνθρωποι να το μυθοποιούμε) η απάντηση μου θα ήταν η ίδια. Δεν νομίζω ότι υπήρξε μεγαλύτερη ελληνίδα τραγουδίστρια από τη δεκαετία του ’70 μέχρι σήμερα. Αυτό δεν το λέω επειδή έχω συνδεθεί σε πάρα πολλούς δίσκους, και ειδικότερα τη δεκαετία του ’70, με τη Μαρία. Το έχω ψάξει μέσα μου! Σας λέω ότι εάν σήμερα καθίσετε εσείς, τα νέα παιδιά, και ακούσετε ένα τραγούδι μου με τη Μαρία του ’75, του ’76 και το παρακολουθήσετε πέραν του περιεχομένου του, τεχνικά, θα δείτε ότι αυτή η φωνή είναι τόση πολύ ολοκληρωμένη που θα πείτε ότι «Ρε μήπως ηχογράφησε χθες το απόγευμα;» Αυτό εάν το δείτε με άλλες μεγάλες τραγουδίστριες εκείνης της περιόδου, δε θα το πείτε. Θα σας φαίνονται πιο ανώριμες, πιο άτεχνες, μικρότερες. Η Μαρία ήταν καταλυτική! Ήταν θεϊκή! Και γιατί συνέβαινε αυτό; Η Μαρία Φαραντούρη ήταν μία μεγάλη τραγουδίστρια, η Φλαίρη Νταντωνάκη επίσης, η Χάρις Αλεξίου μία πραγματικά εξαιρετική τραγουδίστρια. Μπορείς να διακρίνεις κάποια χαρακτηριστικά. Η Μαρία Φαραντούρη επική τραγουδίστρια, είπε τραγούδια επικά. Η Φλαίρη Νταντωνάκη είπε τραγούδια λυρικά. Η Χάρις Αλεξίου είπε τραγούδια με αυτόν τον καημό τον ελληνικό, της λαϊκότητας, του βουνού και της θάλασσας. Η Δημητριάδη είπε τραγούδια δραματικά, εξέφρασε τη δραματική συγκυρία. Η φωνή της ταυτοχρόνως ήταν επική και λυρική και αυτό το φαινόμενο «Δημητριάδη» μπορούμε να το δούμε μόνο σε κάποιες μεγάλες στο παρελθόν τραγουδίστριες της όπερας. Ένας χώρος που είναι άγνωστος μεν, αλλά όπου αυτές οι μυθικές τραγουδίστριες, π.χ. η Κάλλας ή κάποιες άλλες τραγουδίστριες, λειτουργούσαν με έναν δραματικό τρόπο. Αν με ρωτούσατε, ως κατακλείδα «τι συνθέτης είσαι;» , γιατί έχω κάνει πολλά είδη μουσικής, θα σας έλεγα ότι η ψίχα της δουλειάς μου βρίσκεται στην έκφραση της δραματικής συγκυρίας. Η κάθε εποχή παράγει μία δραματική συγκυρία. «Έβγαλε βρώμα η ιστορία ότι ξοφλήσαμε…» όπως λέει το Ανεμολόγιο. «Πως η ανάγκη γίνεται ιστορία, πως η ιστορία γίνεται σιωπή…» όπως λέει η Ρόζα. «Εδώ είναι Αττική φαιό νταμάρι κι εγώ ένα πεδίο βολής, που ασκούνται βρίζοντας ξένοι φαντάροι» όπως λέει η Πιρόγα στο Ερωτικό. «Αν η μισή μου καρδιά βρίσκεται γιατρέ εδώ πέρα, η άλλη μισή στην Κίνα βρίσκεται», «Είναι ένας άνθρωπος που τον μποδίζουν να βαδίζει, ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουνε» Ειλικρινά είμαι ένας συνθέτης που εκφράζει τη δραματική συγκυρία και βρήκα στο πρόσωπο της, όχι απλώς την ιδανική μου ερμηνεύτρια, την ιδανική ερμηνεύτρια σε αυτό το είδος και έξω από τα όρια της Ελλάδας.

~Γιατί απέχετε από το σημερινό κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι;

Δεν απέχω. Είμαι εδώ στη Χίο και παίζω μουσική. Κάνω μουσική και μάλιστα η τελευταία μου δουλειά είναι με τα Υπόγεια Ρεύματα με όλο μου το πολιτικό έργο. Ξεκινήσαμε στις Σέρρες και είναι ένα έργο καθαρόαιμα πολιτικό, παιγμένο με έναν πολύ ροκ, σύγχρονο ήχο, που εκφράζει τη σημερινή συγκυρία και τους σημερινούς νέους ανθρώπους. Άρα, θεωρώ ότι συμμετέχω και μάλιστα ενεργά.

~Πώς βλέπετε τη σύγχρονη αριστερά σε διεθνές επίπεδο;

Πολύ προβληματική στην Ελλάδα. Είμαι υπέρ εκείνης της αριστεράς που αναλαμβάνει τις ευθύνες της. Για την Ευρώπη μιλάω… Γιατί εκτός Ευρώπης εγώ είμαι με το Μάρκος και τους Ζαπατίστας. Φανατικός του Μάρκος και των Ζαπατίστας. Αλλά εντός της Ευρώπης όπου δεν υπάρχουν οι συνθήκες για μία τέτοια λειτουργία των πραγμάτων θεωρώ πως η αριστερά θα έπρεπε να είχε κάνει ένα βήμα εγκαίρως και να αναλάβει τις ευθύνες της. Περισσότερο μου πάει το ΑΚΕΛ στην Κύπρο, που επί 20 χρόνια πασχίζει να κρατήσει το ριζοσπαστισμό του από τη μία μεριά και από την άλλη μεριά να έχει και ευθύνες διακυβέρνησης. Κάποτε είχε πει ένας μεγάλος αριστερός πολιτικός πριν από πολλά χρόνια ότι εγώ δεν θέλω να θυσιάζεται καμία γενιά. Να θυσιάζονται οι άνθρωποι για τα ιδανικά αλλά όχι να πούμε θα θυσιάσουμε τρεις-τέσσερις γενιές ώστε η πέμπτη να ζήσει. Όχι! Να μην θυσιαστεί καμία. Άρα να πάμε από εδώ εκεί και από εκεί εκεί. Αυτό η ελληνική αριστερά δεν το βλέπει Φυσικά με πολλά πράγματα που λέει συμφωνώ έτσι για να ξηγηθώ. Όμως, γενικά την ελληνική αριστερά την βλέπω άτολμη, τη βλέπω φοβική, είτε περιχαρακωμένη είτε λιγότερο περιχαρακωμένη, αλλά και πάλι κλείνεται. Τη θέλω να είναι παρούσα στους κοινωνικούς αγώνες, είναι ως ένα βαθμό ή και σε μεγάλο βαθμό, αλλά ταυτόχρονα να αναλαμβάνει και τις ευθύνες της και αυτό στην Ελλάδα δεν το βλέπω.

~Σας ευχαριστούμε πολύ!
Να ΄στε καλά!